Samotne rodzicielstwo – statystyki
Liczba samotnych rodziców w Polsce z roku na rok rośnie. Według danych ze spisu powszechnego z 2021 roku, w naszym kraju było ich 2 566 899, co stanowiło 24,2% wszystkich rodzin. Zdecydowaną większość z nich, bo aż 2 195 529 stanowią kobiety samotnie wychowujące dzieci, co oznacza, że samotne matki stanowią 20,7% wszystkich rodzin w Polsce. Dla porównania, w 2011 roku liczba samotnych rodziców wynosiła 2,5 miliona. Wzrost o ponad 64 tysiące pokazuje, że samotne macierzyństwo staje się coraz bardziej powszechnym modelem rodziny.
Statystyki wskazują, że blisko co czwarte dziecko w Polsce wychowywane jest przez samotnego rodzica. Główną przyczyną tego zjawiska jest rosnąca liczba rozwodów, separacji oraz rozpadów związków nieformalnych. Wynika to ze zmian społecznych, ekonomicznych i kulturowych, takich jak większa niezależność kobiet, rosnąca świadomość praw rodzicielskich czy zmiana w postrzeganiu tradycyjnego modelu rodziny. Z drugiej strony niestabilne warunki zatrudnienia i rosnące koszty życia również przyczyniają się do rozpadu relacji.
Coraz więcej osób akceptuje też różnorodne formy życia rodzinnego, a część kobiet decyduje się na samotne macierzyństwo z wyboru, a nie z przymusu. Sprzyja temu m.in. łatwiejszy dostęp do edukacji, rynku pracy czy (choć nadal ograniczona) pomoc społeczna. W Polsce to wciąż sytuacja znacznie rzadsza niż w wielu innych krajach europejskich. Wszystkie te czynniki wpływają na rosnącą liczbę rodzin niepełnych.
Samotne macierzyństwo – trudne realia
Samotne macierzyństwo to nie tylko fizyczny brak drugiej osoby, ale przede wszystkim wymagająca codzienność. To ciągłe balansowanie między obowiązkami domowymi, zawodowymi a potrzebami emocjonalnymi swoimi i dziecka.
Bardzo często samotne mamy w Polsce zmagają się z trudnościami finansowymi. Ich dochody bywają zbyt niskie, by prowadzić komfortowe życie, ale jednocześnie zbyt wysokie, by kwalifikować się do wielu form pomocy ze strony państwa. Koszty edukacji, opłaty za mieszkanie, rachunki, jedzenie czy leki muszą być pokrywane z jednej pensji, bo niestety wielu ojców nie płaci zasądzonych alimentów. Dla niektórych wsparciem jest Fundusz Alimentacyjny, jednak aby z niego skorzystać, należy spełnić konkretne kryteria dochodowe. Tymczasem wiele kobiet nie otrzymuje alimentów i jednocześnie nie kwalifikuje się do funduszu. Zostają więc bez jakiejkolwiek pomocy.
Wiele samotnych matek szuka więc wsparcia w rodzinie lub u innych kobiet w podobnej sytuacji. Tworzą grupy w mediach społecznościowych, wymieniają się doświadczeniami, pomagają sobie logistycznie i emocjonalnie. Działa też coraz więcej fundacji i organizacji pozarządowych, które wspierają samotne mamy. Są to np.: Fundacja Sama Mama, Embrace, Mama na huśtawce czy Patrz Sercem.
Rządowe wsparcie dla samotnych matek
Samotne rodzicielstwo to duże wyzwanie, choć mamy często podkreślają, że wolą być nazywane samodzielnymi, a nie samotnymi, bo doskonale radzą sobie w swojej sytuacji. Samodzielne mamy mogą również liczyć na pewną pomoc ze strony państwa. Choć nie zawsze jest ona wystarczająca, by zaspokoić wszystkie potrzeby, prawda jest taka, że w wyjątkowo trudnych momentach każda dodatkowa kwota w budżecie jest na wagę złota.
Samotnym mamom, podobnie jak rodzinom pełnym, przysługuje świadczenie 800+ (dawne 500+), a także środki z programu Dobry Start (300 zł na wyprawkę szkolną dla dzieci od 1 klasy szkoły podstawowej). Dodatkowo można się starać o dodatek z tytułu samotnego wychowywania dziecka oraz zasiłek rodzinny. Pomoc z Funduszu Alimentacyjnego przysługuje, jeśli dochód na osobę w rodzinie nie przekracza 1209 zł netto, a drugi rodzic nie wywiązuje się z obowiązku alimentacyjnego.
Niestety w Polsce samotne mamy wciąż zmagają się z niewystarczającym systemem wsparcia i brakiem rozwiązań, które realnie ułatwiałyby codzienne życie. Samotne rodzicielstwo to nie wybór, który powinien kogokolwiek stygmatyzować czy marginalizować społecznie. Bycie samodzielną mamą to sytuacja, która zasługuje na szacunek i realne wsparcie ze strony państwa i społeczeństwa.
