Edukacja zdrowotna w szkołach – czego będą uczyć się dzieci?

Dlaczego wprowadzono Edukację zdrowotną?

Celem wprowadzenia nowego przedmiotu jest wsparcie rozwoju u dzieci i młodzieży kompetencji związanych z troską o własne zdrowie. MEN podkreśla, że chodzi nie tylko o kształtowanie zdrowych nawyków, ale także o przygotowanie dzieci do świadomego podejmowania decyzji zdrowotnych w dorosłym życiu. W programie przedmiotu znalazła się m.in. nauka krytycznego podejścia do informacji dotyczących zdrowia, które każdego dnia do nas docierają przez różne kanały.

„To przedmiot niezwykle potrzebny, odpowiadający na wielkie wyzwania współczesnego świata”

— powiedziała minister edukacji Barbara Nowacka.

Edukacja zdrowotna – podstawa programowa

Nad podstawą programową przedmiotu pracował interdyscyplinarny zespół ekspertów, który doskonale znał specyfikę poszczególnych okresów rozwojowych dzieci i nastolatków. Uwzględniając możliwości poznawcze, emocjonalne i społeczne uczniów na różnych etapach ich rozwoju, opracowano zakres materiału nowego przedmiotu. Jego głównym celem jest kształtowanie kompetencji związanych z całożyciową troską o zdrowie oraz budowanie potencjału zdrowotnego własnego i otoczenia.

Cele edukacji zdrowotnej zostały jasno określone w rozporządzeniu. Obejmują one m.in. podejmowanie działań wspierających zdrowie fizyczne, psychiczne, społeczne, seksualne i środowiskowe, rozumienie procesów zachodzących w ludzkim ciele, odpowiedzialne pełnienie ról społecznych, a także akceptację i szacunek wobec siebie i innych.

Wymagania szczegółowe dotyczące wiedzy i umiejętności zostały ujęte w 11 działach tematycznych:

• wartości i postawy,

• zdrowie fizyczne,

• aktywność fizyczna,

• odżywianie,

• zdrowie psychiczne,

• zdrowie społeczne,

• dojrzewanie (tylko w szkołach podstawowych),

• zdrowie seksualne,

• zdrowie środowiskowe,

• internet i profilaktyka uzależnień,

• system ochrony zdrowia (tylko w szkołach ponadpodstawowych).

Zajęcia z edukacji zdrowotnej będą realizowane w wymiarze jednej godziny lekcyjnej tygodniowo przez cały rok szkolny, począwszy od IV klasy szkoły podstawowej aż do IV klasy szkoły ponadpodstawowej. Podobnie jak w przypadku wcześniejszego Wychowania do Życia w Rodzinie, mają one charakter nieobowiązkowy. Uczniowie są jednak zapisywani na nie domyślnie więc  jeśli rodzic nie chce, aby jego dziecko uczestniczyło w zajęciach, musi złożyć pisemną rezygnację. W przypadku uczniów pełnoletnich decyzję o uczestnictwie podejmują oni samodzielnie.

Pełen zakres podstawy programowej jest dostępny na stronach rządowych, warto się z nim zapoznać przed podjęciem decyzji odnośnie ewentualnego wypisania ucznia z zajęć.

Obawy i kontrowersje

Wprowadzenie edukacji zdrowotnej wzbudzało wiele emocji już od chwili pierwszych zapowiedzi minister edukacji. Część rodziców i środowisk konserwatywnych obawia się, że nowy przedmiot będzie za bardzo ingerował w wychowanie dzieci oraz wprowadzał treści bliżej nieokreślonej ideologii, szczególnie w obszarze zdrowia psychicznego i seksualnego. Kontrowersje wywołał również fakt, że uczniowie są na zajęcia zapisywani domyślnie – co niektórzy odebrali jako celowe działanie, mające sprawić, że rodzice zapomną lub nie zdążą w porę złożyć rezygnacji, a dziecko będzie uczestniczyło w lekcjach wbrew ich woli.

MEN jednak uspokaja i zapewnia, że edukacja zdrowotna nie ma charakteru ideologicznego, lecz praktyczny i profilaktyczny. Dzieci i młodzież mają zdobywać wiedzę, która pozwoli im w przyszłości podejmować świadome decyzje dotyczące zdrowia. Program obejmuje wiele istotnych zagadnień, takich jak wczesna profilaktyka zagrożeń uzależnieniami, wpływ środowiska i stylu życia na kondycję organizmu czy znaczenie snu i aktywności fizycznej. Ważnym elementem są także zajęcia dotyczące emocji i zdrowia psychicznego, które dotychczas w zasadzie pozostawały poza szkolnym programem.

Najwięcej wątpliwości budzą treści związane ze zdrowiem seksualnym. Warto jednak zaznaczyć, że kwestie takie jak choroby przenoszone drogą płciową pojawiają się dopiero na późniejszych etapach edukacji. Mając na względzie dobro dzieci, kwestie związane ze zdrowiem seksualnym powinny być poruszane, nim młodzi ludzie sami znajdą odpowiedzi na pojawiające się w ich głowach pytania. Rolą szkoły jest w tym przypadku dostarczenie rzetelnej wiedzy i uprzedzenie ryzykownych zachowań, a w efekcie zapobieżenie zaistnienia sytuacji, które mogą negatywnie wpłynąć na zdrowie nastolatka.