Czym jest gotowość szkolna?
Kończąc przedszkole, dziecko powinno posiadać ogół kompetencji, które pozwolą mu odnaleźć się w nowym środowisku szkolnym i w grupie rówieśniczej. Gotowość szkolna obejmuje zarówno gotowość fizyczną, umysłową, jak i emocjonalno-społeczną. Nie chodzi o to, by przyszły uczeń był idealny w każdym z tych obszarów – ważne jednak, by radził sobie na tyle dobrze, żeby szkoła nie była dla niego przeszkodą, a naturalnym kolejnym etapem rozwoju i edukacji.
Kluczowe kompetencje 6‑latka
Z odpowiednim wsparciem rodziców większość sześciolatków bez trudu osiąga gotowość szkolną. Jakie są oczekiwane kompetencje dziecka, które ma przed sobą rozpoczęcie edukacji w szkole podstawowej?
Pod względem fizycznym ważne jest, aby dziecko było sprawne ruchowo, potrafiło biegać, skakać, łapać piłkę. Równie istotna jest mała motoryka, czyli sprawność dłoni: umiejętność trzymania kredki, używania nożyczek, rysowania prostych szlaczków. Maluch powinien być też odporny na wysiłek typowy dla szkolnego dnia: długość siedzenia w ławce, noszenie plecaka czy wytrzymywanie intensywności zajęć.
W obszarze umysłowym ważna jest zdolność do dłuższego skupienia uwagi (nawet na mało ciekawy temat), rozumienie poleceń, logiczne myślenie. Dziecko powinno być ciekawe świata, zadawać pytania, chcieć się uczyć. Wymaga się również podstawowej wiedzy: orientacji w najbliższym otoczeniu, klasyfikowania przedmiotów, rozpoznawania kolorów, liter, cyfr do 10, a także rozumienia pojęć przestrzennych (np. „na”, „pod”, „obok”), orientacji w schemacie własnego ciała, dni tygodnia czy pór roku. Dobrze, jeśli dziecko jest w stanie dzielić wyrazy na sylaby i głoski, potrafi zapamiętać krótki wierszyk lub piosenkę, a także opowiadać o wysłuchanej historii z książki czy bajki – wszystko to stanowi podstawę do nauki czytania, pisania i liczenia w I klasie.
Emocjonalnie i społecznie, dziecko powinno potrafić kontrolować swoje emocje, szczególnie te negatywne, wyrażać je w sposób akceptowalny społecznie i tolerować frustrację. Ważna jest samodzielność w wykonywaniu codziennych czynności, pakowaniu plecaka, dbaniu o porządek. Sześciolatek powinien wykazywać motywację do działania, kończyć rozpoczęte zadania i nie zniechęcać się napotkanymi trudnościami. W grupie dziecięcej dziecko powinno przestrzegać zasad, współpracować, dzielić się, słuchać innych, nawiązywać kontakty, a konflikty rozwiązywać bez agresji, uwzględniając potrzeby innych osób.
Co jeśli dziecko nie jest gotowe?
Bywa, że mimo ukończenia 6 lat dziecko nie osiąga jeszcze gotowości szkolnej. Może mieć trudności z koncentracją, komunikacją czy funkcjonowaniem w grupie. Każde dziecko rozwija się w swoim tempie i warto mieć to na uwadze. Jeśli pojawiają się jakiekolwiek wątpliwości, najlepiej skonsultować się ze specjalistami z poradni psychologiczno-pedagogicznej i przeprowadzić pogłębioną diagnozę gotowości szkolnej.
W sytuacji, gdy dziecko faktycznie nie jest jeszcze gotowe na rozpoczęcie nauki, rodzice mają możliwość odroczenia obowiązku szkolnego o rok. To nie powód do niepokoju tylko wyraz troski. Odroczenie pójścia do pierwszej klasy daje dziecku czas na nadrobienie ewentualnych braków i rozpoczęcie edukacji w momencie, gdy będzie na to w pełni gotowe.
Rola rodziców w przygotowaniu do szkoły
Na wczesnym etapie życia to rodzice mają największy wpływ na rozwój dziecka, dlatego od ich zaangażowania w dużej mierze zależy, jak maluch poradzi sobie z nowymi wyzwaniami. Codzienne zabawy, wspólne czytanie książek, ruch na świeżym powietrzu czy ćwiczenia rozwijające małą motorykę (np. rysowanie, wycinanie, układanie klocków) – wszystkie te aktywności wzmacniają kompetencje, które będą przydatne w szkole. Nie chodzi o to, by wcielać się w rolę nauczyciela we własnym domu, ale raczej o stworzenie dziecku takich warunków, w których jego rozwój będzie przychodził naturalnie. Nauka samodzielności czy wspieranie w wyrażaniu emocji to umiejętności, które wyniesione z domu ułatwią życie przyszłemu pierwszoklasiście.
