Wcześniakiem jest maluszek urodzony między 22. a 37. tygodniem ciąży. Według Światowej Organizacji Zdrowia, każdego roku w Europie przychodzi na świat pół miliona takich dzieci. Nie znamy wszystkich powodów i odpowiedzi, dlaczego niektóre z nich rodzą się za wcześnie. Przyczyn jest wiele, a niekiedy są one trudne do sprecyzowania. Przedwczesnemu porodowi towarzyszy szok, niedowierzanie, strach oraz poczucie winy, którym rodzice często nie powinni się obarczać. To trudne przeżycie i opiekunowie maluchów potrzebują wsparcia i zrozumienia dla swoich problemów. Mogą one dotknąć każdego z nas, według Instytutu Matki i Dziecka – w 2016 roku w Polsce przyszło na świat 23 tysiące wcześniaków.
>>> Czytaj też: Redakcyjne TOP 6 produktów dla dziecka, mamy i całej rodziny na listopad 2020!
Dzieci urodzone przedwcześnie potrzebują specjalistycznej opieki i troski, którą otacza się je początkowo na oddziałach intensywnej terapii, gdzie lekarze starają się stworzyć im optymalne warunki i środowisko do rozwoju. Rodzice aktywnie uczestniczą w leczeniu i muszą sprostać niełatwemu zadaniu rodzicielskiemu, które zostało przed nimi postawione. Wielu wizytom u lekarza i ciągłym niepokojem o zdrowie maluszka. Wcześniaki narażone są na duże niebezpieczeństwo i zagrożenie życia.
Na temat wcześniactwa porozmawialiśmy z panią doktor Danutą Chrzanowską-Liszewską, specjalistką pediatrii i neonatologii z trzydziestoletnim doświadczeniem w pracy z dziećmi.
Jakie czynniki wpływają na ryzyko przedwczesnego porodu?
Jeżeli u kobiety wystąpił już wcześniej poród wcześniaczy, zwiększa się ryzyko ponownego urodzenia wcześniaka. Wpływają na to również takie czynniki, jak:
- zakażenia okolic intymnych i moczowych u mamy,
- wiek matki (poniżej 18 lat i powyżej 40 lat),
- występowanie chorób (zaburzenia pracy tarczycy, nerek, wątroby, cukrzyca, nadciśnienie tętnicze),
- patologia łożyska,
- wielowodzie – sytuacja, gdy ilość wód płodowych otaczających dziecko jest większa niż przewiduje norma.
Jak wyglądają pierwsze dni po porodzie dla wcześniaka i jego rodziców?
Podstawowym elementem jest zaskoczenie i szok. Miało być pięknie – rumiane, zdrowe dziecko, które będzie można ładnie ubrać i zabrać na spacer w wózku... Niestety rodziców czeka rozdzielenie z pociechą, mamę problemy z laktacją oraz niepewna przyszłość, niepokój o zdrowie i przeżycie dziecka. Pojawia się poczucie bezradności u rodziców. Wygląd dziecka, ogromna ilość rurek i urządzeń wokół niego, warunki i restrykcyjne zasady funkcjonowania panujące na Oddziale Intensywnej Terapii powodują strach, niepokój, a niekiedy depresję. A dla maluszka urodzonego przedwcześnie jest to czas na gwałtowną adaptację do życia pozamacicznego i przebywania w warunkach działania stresogennych czynników na jego niedojrzały organizm.
>>> Zobacz też: Czy wiesz, jak dbać o swoją pralkę? TEST środków do czyszczenia pralki marki Dr. Beckmann!
Jakie są najczęstsze problemy zdrowotne i powikłania u wcześniaków?
U przedwcześnie urodzonych dzieci są to: zakażenia, zaburzenia w odżywianiu i nieprawidłowy rozwój psychoruchowy. A także niedojrzałość narządów, problemy z oddychaniem i krążeniem, retinopatia wcześniacza (schorzenie siatkówki oka), zapalenie jelit oraz dysplazja oskrzelowo-płucna (przewlekła choroba płuc występująca u wcześniaków po porodzie).
Jak wygląda opieka nad dzieckiem i pielęgnacja po powrocie do domu?
Zasadniczo nie różni się od pielęgnacji dziecka donoszonego, ponieważ rodzice odbierają malucha ze szpitala około planowanego terminu porodu. Oczywiście konieczne są liczne kontrole u specjalistów zgodnie z zaleceniami lekarza prowadzącego. Wizyty te czasami się kumulują i mogą odbywać się w miejscu oddalonym od miejsca zamieszkania. Lekarze neonatolodzy próbują pomóc rodzicom. Prowadzimy poradnie dla wcześniaków, gdzie odbywają się wizyty (czasami do ukończenia 2. roku życia). Lekarz poradni nadzoruje przebieg rozwoju wcześniaka i interweniuje, jeżeli jego rozwój się opóźnia.
Z perspektywy Pani pracy zawodowej, z jakimi emocjami zmagają się rodzice maleństwa?
Przede wszystkim z szokiem i zaskoczeniem, że ich to spotkało. Następnie z niepokojem o przyszłość, nieuzasadnionym poczuciem winy i bezradnością. Zdarzyło się również w mojej pracy, że rodzice ze strachu przed złymi wiadomościami, unikali rozmowy z lekarzem. Co człowiek, to inne spektrum emocji w tak trudnej sytuacji...
Jakie konsekwencje przedwczesnych narodzin mogą być odczuwane w dorosłym życiu? Czy wcześniakiem jest się przez całe życie?
Tak, zgodzę się z twierdzeniem, że wcześniakiem jest się przez całe życie. U dzieci urodzonych długo przed terminem występują problemy z integracją sensoryczną i ubytkami w rozwoju intelektualnym. Problemy społeczne i często brak gotowości szkolnej w wieku 7 lat. Zdarzają się także zaburzenia ze spektrum autyzmu (bardziej lub mniej nasilone) oraz problemy z motoryką.
Jednak urodzenie się wcześniakiem nie jest wyrokiem. Od razu po narodzinach nie wiemy, czy malec będzie rozwijać się prawidłowo – nie na wszystkie pytania lekarze są w stanie odpowiedzieć. Gdy rokowania są dobre, oczywiście w zależności od przypadku, wcześniak może nie odczuwać poważniejszych konsekwencji zdrowotnych, które wpływałyby w znacznym stopniu na jego dorosłe życie. Postępy w neonatologii, nasz wiedza na temat wcześniactwa i zrozumienie potencjalnych zagrożeń może przyczynić się do zminimalizowania ryzyka chorób i wykluczenia niebezpiecznych problemów.
