Rozwój motoryczny – kamienie milowe w pierwszym roku życia dziecka - Artykuł
Znajdź nas na

Tworzymy społeczność rodziców

Polub Familie.pl na Facebooku

Poleć link znajomym

Rozwój motoryczny – kamienie milowe w pierwszym roku życia dziecka

Rozwój motoryczny – kamienie milowe w pierwszym roku życia dziecka

Autor zdjęcia/źródło: Pixabay, Fotorech

Rozwój motoryczny niemowlęcia, czyli motoryka niemowlaka to jest nic innego jak jego rozwój ruchowy, czyli zwiększanie się sprawności ciała i doskonalenie koordynacji ruchowej. Motoryka niemowlaka daje się obserwować w zakresie tzw. motoryki dużej (np. raczkowanie, chodzenie), oraz motoryki małej (np. chwytanie przedmiotów czy układanie dłoni w sposób umożliwiający rysowanie).

Rozwój motoryczny jest znaczący w pierwszych trzech latach życia dziecka, z tym że w pierwszym roku życia malucha rozwój ten jest najbardziej intensywny, i dlatego dobrze jest go wspierać.

Co to jest rozwój motoryczny dziecka?

Czym się różni motoryka duża od motoryki malej?

Jakie są etapy rozwoju dziecka?

Jak można wspierać motoryczny rozwój dziecka?

W tekście poniżej spróbujemy odpowiedzieć na te pytania.

Rozwój motoryczny – co to jest?

Rozwój motoryczny dziecka jest udoskonalaniem tzw. autokontroli nad własnymi ruchami. Taki rozwój dziecka jest możliwy dzięki skoordynowaniu w organizmie malucha pracy ośrodków nerwowych, samych nerwów oraz mięśni. W pierwszym roku życia dziecka kształtuje się przede wszystkim tzw. motoryka duża, obejmująca ruchy całego ciała bądź dużych jego obszarów (kończyn i tułowia).

Rozwój motoryczny jest szalenie istotnym aspektem w życiu każdego dziecka i ma kluczowe znaczenie dla osiągnięcia pełnej samodzielności funkcjonowania. To właśnie dzięki motoryce zarówno dużej, jak i małej, dziecko poznaje otaczający go świat, zdobywa umiejętności niezbędne do wykonywania wszelkich czynności codziennego życia.

Rozwój motoryczny dziecka jest długotrwałym procesem nabywania i doskonalenia umiejętności ruchowych. W zakresie motoryki dużej i motoryki małej obejmuje on rozwój koordynacji ruchowej, sprawności fizycznej i precyzji ruchów, co ma zasadnicze znaczenie dla teraźniejszego i przyszłego samodzielnego funkcjonowania dziecka i osobniczej zdolności poznawania przez niego świata.

Motorykę dużą stanowi ogólna sprawność ciała, obejmująca ruchy angażujące całe ciało, takie na przykład jak: raczkowanie, chodzenie, bieganie, skakanie. Natomiast motoryka mała dotyczy precyzyjnych ruchów rąk i palców, np. chwytanie przedmiotów, zapinanie guzików, czy tak niezbędna do późniejszego rysowania umiejętność trzymania w dłoni kredki.

Rozwój motoryczny w pierwszym roku życia dziecka przebiega etapami i rozpoczyna się od nieskoordynowanych odruchów noworodka, by z czasem przejść do coraz bardziej skomplikowanych ruchów, umożliwiających nabywanie złożonych umiejętności. Na proces ten mają wpływ czynniki genetyczne, środowiskowe oraz właściwy rozwój całego układu ruchu. Ważne jest, aby dziecko miało możliwość swobodnego poruszania się i eksplorowania otoczenia, co sprzyja jego rozwojowi ruchowemu. 

Rozwój ruchowy niemowlęcia – kamienie milowe

Rozwój ruchowy niemowlęcia, czyli dziecka w wieku aż do ukończenia przez niego pierwszego roku życia, składa się z tak zwanych kamieni milowych. Co to są kamienie milowe? Poszczególne okresy życia malucha znaczone są czynnościami w sposób szczególnie świadczącymi o prawidłowym przebiegu całego procesu rozwoju motorycznego dziecka i każdego etapu rozwoju z osobna. To właśnie te czynności oznaczone są jako kamienie milowe rozwoju ruchowego.

Okres niemowlęcy jest takim czasem w życiu dziecka, który cechuje najintensywniejsze postnatalne tempo rozwoju fizycznego oraz motorycznego. W pierwszym roku życia przyrost długości ciała wynosi łącznie aż do ok. 25 cm, a masy ciała aż do ok. 7 kg. Trzeba wiedzieć, że cały proces rozwoju ruchowego niemowlęcia charakteryzuje się nabywaniem coraz bardziej złożone umiejętności.  Jakie są etapy rozwoju w pierwszym roku życia malucha?

Pierwszy miesiąc życia dziecka

W pierwszym miesiącu życia dziecko unosi na moment głowę, leżąc na brzuchu, lecz jej nie jest jeszcze w stanie odwrócić. W reakcji na dotyk zaciska dłoń, ale wypuszcza od razu włożony w dłoń przedmiot;

Drugi miesiąc życia

To miesiąc przynoszący ogromny postęp w psychicznym rozwoju dziecka, ponieważ zaczyna ono aktywnie kontaktować się z matką oraz pozostałymi członkami rodziny. Maluch potrafi już skupić wzrok na pochylonej nad sobą twarzy, uważnie się w nią wpatruje i świadomie uśmiecha. Uśmiech ten pojawia się zwykle w drugiej połowie drugiego miesiąca życia dziecka. Na tym etapie znacznie wzrasta masa i siła mięśni. Dziecko staje się bardziej ruchliwe, ale nie potrafi jeszcze samodzielnie zmienić pozycji swojego ciała. Niemowlę wydaje już dźwięki (tzw. guganie lub gruchanie) i rozróżnia intonację głosu.

Umiejętności motoryczne dziecka: położone na brzuchu unosi głowę i zaczyna unosić ramiona; pod koniec drugiego miesiąca zaczyna unosić główkę w pozycji leżenia na brzuchu.

Trzeci miesiąc życia dziecka

To koniec pierwszego kwartału życia dziecka. Maluch nie potrafi jeszcze samodzielnie przemieszczać się z miejsca na miejsce ani nie rozumie znaczenia słów, już jednak bardzo dobrze rozpoznaje intonację głosu i odpowiada uśmiechem na uśmiech.

Umiejętności motoryczne dziecka: świadome sięganie do zabawek zawieszonych nad głową; próby dosięgnięcia włosów matki; ciągnięcie rączką za brzeg kocyka; odwracanie główki w kierunku interesujących przedmiotów (pod koniec trzeciego miesiąca), czynne utrzymywanie uniesionej główki w pozycji leżenia przodem, podpieranie się na przedramionach w pozycji leżenia przodem. Dziecko utrzymuje głowę prosto, co stanowi pierwszy kamień milowy;

Czwarty miesiąc życia

Drugi kwartał przynosi znaczący postęp w psychoruchowym rozwoju dziecka. Niemowlę potrafi swobodnie utrzymywać uniesioną główkę, co jest wstępem do pionizacji.

Pozostałe umiejętności motoryczne: unoszenie kończyn górnych i dolnych w leżeniu na brzuchu (dziecko opiera się wyłącznie na brzuszku); sztywne trzymanie główki podczas unoszenia z pozycji leżenia na wznak; maluch obejmuje przedmioty całą dłonią; podczas unoszenia pod pachy podciąga nóżki pod siebie i przykurcza nogi w stawach;

Piąty miesiąc życia

Dziecko jest roześmiane i towarzyskie, wyciąga obie rączki do pokazywanego przedmiotu i potrafi odczytywać emocje z twarzy bliskich. Pomimo tego, że maluch stabilnie już trzyma główkę, nie należy go jeszcze sadzać.

Niemowlę próbuje przytrzymując się, samodzielnie siadać. Dziecko rozpoczyna naukę przekręcania się z brzucha na plecy, przez co na tym etapie rozwoju nie należy zostawiać go samego, ponieważ może dotrzeć do krawędzi łóżka i spaść.

Pozostałe umiejętności motoryczne: chwytanie stópek i kierowanie ich w stronę ust, doskonalenie ruchu chwytnego dłoni, przekładanie zabawki z ręki do ręki, podczas podtrzymywania pod pachy dziecko próbuje opierać stopy o podłoże;

Siódmy miesiąc życia

Znacznie postępuje rozwój emocjonalny dziecka, maluch zaczyna rozumieć znaczenie pojedynczych słów. W początkach tego okresu pojawiają się pierwsze zęby mleczne. Umiejętności motoryczne dziecka: chwytanie pustego kubeczka za ucho, pojawienie się tzw. „sprężynowania” - podczas podtrzymywania pod pachy maluch wykonuje gwałtowne ruchy prostowania i zginania nóg. Dziecko samodzielnie siedzi bez  podtrzymywania, co stanowi drugi kamień milowy;

Ósmy miesiąc życia

W tym wieku dziecko staje się bardzo ruchliwe, chętnie siedzi i potrafi siadać samodzielnie, bez niczyjej pomocy. Demonstruje swoje nastroje i zaczyna ukazywać nieufność wobec obcych. Inne umiejętności motoryczne: pełzanie, upuszczanie trzymanych zabawek, umiejętność chwytu z przeciwstawieniem kciuka;

Dziewiąty miesiąc życia

To jest miesiąc dalszego rozwoju równowagi, samodzielnego przemieszczania się i koordynacji ruchowo-wzrokowej. Dziecko samodzielnie siada na coraz dłużej bez podpierania się. Podtrzymywane pod pachami przebiera nóżkami, jakby chodziło. Z kolei postawione na nóżkach przyjmuje na moment ciężar ciała, opierając się całymi stopami o podłoże. Niemowlę potrafi już pełzać lub raczkować po całym mieszkaniu. Ponadto uczy się precyzyjnego chwytu szczypcowego;

Dziesiąty miesiąc życia

Maluch potrafi już samodzielnie siedzieć, siadać i stać z trzymaniem. W dalszym ciągu doskonalony jest chwyt precyzyjny palcami. Dziecko potrafi wykonywać jednocześnie ruchy obiema dłońmi. Maluch przemieszcza się, najczęściej raczkując, jednak podtrzymywane za rączki stawia swoje pierwsze kroki. Samodzielne stanie  to jest trzeci kamień milowy;

Jedenasty miesiąc życia

Mała motoryka: dziecko ma już doskonale wykształcony chwyt dłoni, potrafi ująć w palce i utrzymać najdrobniejszy nawet przedmiot. Rozpoznaje kształty klocków, a także zapamiętuje na krótko ich kolor;

Dwunasty miesiąc życia

Dziecko wymawia pierwsze słowa, i potrafi wykonywać proste polecenia słowne. Maluch stoi chwilę bez trzymania się poręczy. Dziecko zaczyna samodzielnie chodzić, co stanowi czwarty kamień milowy.

Uwaga!

Należy mieć świadomość, że rozwój motorycznyniemowlaka może przebiegać w różny sposób. Nie można oczekiwać, że dziecko będzie zdobywało określone umiejętności zgodnie z wytycznymi zawartymi w książkach. Istotnym błędem jest również porównywanie tempa rozwoju jednego dziecka do tempa rozwoju innych maluchów. Dopiero gdy niemowlę długo nie zdobywa określonych umiejętności, np. po 16. miesiącu życia nie chodzi samodzielnie, warto skonsultować ten fakt z lekarzem specjalistą.

Podsumujmy:

W pierwszym roku życia dziecka istnieją cztery kamienie milowe rozwoju ruchowego dziecka:

  • Pierwszy kamień milowy – utrzymanie prosto głowy;
  • Drugi kamień milowy – samodzielne siedzenie;
  • Trzeci kamień milowy – samodzielne stanie;
  • Czwarty kamień milowy – samodzielne chodzenie.

Jak wspierać rozwój motoryczny dziecka?

Czy rozwój motoryczny niemowlęcia można wspierać? Oczywiście, że można! Oto kilka istotnych wskazówek:

  • Nie przyspieszaj, nie popędzaj dziecka w zdobywaniu kolejnych umiejętności. Pamiętaj, że sadzanie dziecka, kiedy nie jest jeszcze na to motorycznie gotowe, może mieć negatywny wpływ na rozwój motoryczny malucha. Trzeba dać dziecku czas! Nie powinno się prowadzić dziecka za rączki, jeśli samo nie próbuje jeszcze chodzić. Nie powinno się sadzać malucha, jeżeli on jeszcze sam nie siada;
  • Nie pozwalaj dziecku korzystać z chodzika - chodzik jest wygodny i zdaje się dobrze wpływać na rozwój motoryczny dziecka. Tak naprawdę chodzik jedynie zaburza ten rozwój. Dodatkowo chodzik nie jest bezpiecznym gadżetem, bo zwiększa ryzyko wypadku;
  • Postaw na ruch - od samego początku należy zachęcać dziecko do ruchu. Położenie malucha na macie edukacyjnej jest dobrym pomysłem! Podobnie „uciekające” zabawki, które uczą raczkowania.

Gdy dziecko ukończy pierwszy rok życia, to co się robi w jego pierwszym roku życia, trzeba robić dalej, czyli wspomagać w ruchu, wspomagać w ruchu i jeszcze raz wspomagać w ruchu!  Resztę z radością zrobi Wasze dziecko!