Konflikt serologiczny - stres dla przyszłych rodziców

Konflikt serologiczny – co to jest?

Grupy krwi dzieli się na podstawie obecnych w nich cząsteczek, czyli antygenów (Rh). Antygeny to białka, które znajdują się na krwinkach czerwonych. W konflikcie serologicznym najważniejszy jest antygen D. Osoby, które mają to białko, mają grupę krwi Rh+.  Wszyscy, którzy nie mają tego białka, mają grupę krwi Rh-. Badania pokazuję, że jedynie 15% rasy białej ma Rh-ujemne. Grupy krwi nie mają wpływu na ludzkie zdrowie, ale kobiety ciężarne, które mają grupę krwi Rh- zagrożone są wystąpieniem konfliktu serologicznego. Jest to konflikt grupy krwi. Dochodzi do niego dość rzadko, w sytuacji, gdy matka ma grupę krwi Rh-, ojciec grupę krwi Rh+, a dziecko odziedziczyło po ojcu również krew Rh+. Do konfliktu nie dojdzie, gdy oboje rodzice mają grupę krwi Rh-. W takim wypadku dziecko również będzie miało tę samą grupę krwi. W przypadku, gdy matka ma grupę krwi Rh+ konflikt również nie wystąpi. Niebezpieczna jest sytuacja, gdy matka ma grupę krwi Rh-, a ojciec Rh+. W takim wypadku dziecko może mieć grupę krwi Rh+ albo Rh-. Aby konflikt wystąpił, pewna ilość krwi dziecka musi dostać się do krwiobiegu mamy. Zazwyczaj w prawidłowo przebiegającej ciąży do takiego kontaktu nie dochodzi. Może to nastąpić np. w wyniku zabiegów wewnątrzmacicznych czy krwotoku, ale najczęściej konflikt inicjowany jest w trakcie porodu. Na skutek kontaktu z krwią układ odpornościowy matki może wytworzyć przeciwciała rh przeciwko krwinkom płodu, które rozpoznawane są jako coś obcego. W przypadku wystąpienia konfliktu dochodzi do reakcji immunologicznej pomiędzy przeciwciałami produkowanymi w organizmie matki a antygenami krwinek płodu. Najczęściej konflikt nie występuje w czasie pierwszej ciąży, ponieważ wytworzone przeciwciała nie zdążą dotrzeć do krwiobiegu płodu. Większe niebezpieczeństwo występuje w drugiej i kolejnych ciążach. W takim wypadku przeciwciała mogą przedostać się przez łożysko i prowadzić do rozpadu krwinek czerwonych płodu. Badania pokazują, że konflikt serologiczny występuje średnio w co dziesiątej ciąży.

Jak rozpoznać konflikt serologiczny?

Każda przyszła mama wykonuje szereg badań, m.in. takie, które są niezbędnym elementem w profilaktyce konfliktu serologicznego. Niezbędne jest oznaczenie grupy krwi przyszłych rodziców. Jeżeli okaże się, że ciężarna ma grupę krwi Rh-, niezbędne jest oznaczenie poziomu przeciwciał atakujących czerwone krwinki płodu. W takim wypadku niezbędne jest badanie określające przeciwciała odpornościowe, czyli odczyn Coombsa. Badanie wykonuje się co najmniej 3, pierwszy raz na na początku ciąży. Po tym można określić, czy istnieje ryzyko wystąpienia konfliktu serologicznego. Ważne jest również wykonywanie regularnego USG, które pozwala wykluczyć objawy konfliktu serologicznego. 

Leczenie konfliktu serologicznego?

Ryzyko wystąpienia konfliktu serologicznego przeraża młodych rodziców. Na szczęście dzisiejsze metody pozwalają ograniczyć ryzyko problemów do minimum. Ważne, aby ciężarna pozostawała pod stałą opieką lekarza, regularnie wykonywała zlecone badania m.in. USG sprawdzające przepływ krwi w tętnicy mózgu dziecka. Kobiety, u których występuje ryzyko wystąpienia konfliktu, przechodzą profilaktykę, polegającą na podaniu immunoglobuliny anty-D, która neutralizuje komórki płodowe w krwi matki i nie dopuszcza, aby układ odpornościowy uznał je jako wrogie i wytworzył przeciwciała. Lek podaje się w postaci zastrzyku, w III trymestrze ciąży, między 28 a 30 tygodniem ciąży. Po porodzie badana jest krew dziecka. Jeśli okaże się, że noworodek ma Rh+, matka ponownie otrzymuje immunoglobulinę anty-D. W przypadku, gdy dziecko będzie miało grupę krwi Rh-, kolejna dawka nie jest potrzebna. U kobiet u których istnieje ryzyko wystąpienia konfliktu działania profilaktyczne wykonuje się zaraz po porodzie, a także po zabiegach wewnątrzmacicznych tj. amniopunkcja, biopsja kosmówki, aborcja, poronienie czy krwawienie w czasie ciąży. Jeżeli konflikt zostanie wykryty, stosuje się transfuzje dopłodowe. Dziecko, jeszcze przed przyjściem na świat otrzymuje regularne transfuzje krwi w celu leczenia niedokrwistości.

Skutki nieleczonego konfliktu serologicznego

Nieleczony konflikt serologiczny jest niebezpieczny dla rozwijającego się płodu, u matki przebiega całkowicie bezobjawowo. U dziecka niszczone są czerwone krwinki, rozwija się choroba hemolityczna noworodka, stopniowo dochodzi do niedotlenienia i uszkodzenia narządów wewnętrznych. Może wystąpić obrzęk płodu, małopłytkowość, uszkodzenia narządów wewnętrznych i neutropenia. Niestety zaniedbania i brak leczenia mogą skończyć się śmiercią dziecka. Aby do tego nie dopuścić, ważne są regularne badania i stosowanie się do zaleceń lekarza.

Kilkanaście konflikt serologiczny był ogromnym problemem, dziś sytuacja wygląda o wiele lepiej. Dobrze rozwinięta profilaktyka konfliktu serologicznego sprawia, że dziecko rodzi się zdrowe.