Jak i kiedy uczyć dziecko jeść sztućcami

Osiągnięcie umiejętności samodzielnego jedzenia jest uznawane przez dorosłe otoczenie dziecka, za oznakę dochodzenia do obiektywnej samodzielności. Rodzice niemowląt z utęsknieniem czekają na chwilę, w którym dziecko zacznie samo jeść łyżeczką. Niektórzy mają po cichu nadzieję, że ich malec przejdzie niepostrzeżenie od karmienia piersią lub butelką do eleganckiego posługiwania się sztućcami. Zapominają, że czynności, które są z punktu widzenia dorosłego człowieka banalnie proste, dla dziecka są trudne do przyswojenia i wymagają długich i mozolnych ćwiczeń.

Kiedy niemowlęta uczą się samodzielnie jeść?

Podobnie jak w przypadku każdego innego ważnego etapu w życiu dziecka, nauka samodzielnego jedzenia przebiega u różnych dzieci w różnym czasie i różnie trwa. Każde dziecko jest inne i rozwija się w indywidualnym, różniącym się od siebie nieraz znacznie tempie. Podczas gdy jeden maluch może próbować samodzielnie sięgać po kawałek chleba w wieku siedmiu miesięcy, inny nawet w wieku 14 miesięcy może nie chcieć sam jeść i woli być przez kogoś karmiony, preferując w dodatku mleko niż pokarmy stałe.

Trzeba podkreślić, że czas, gdy niemowlęta i małe dzieci uczą się samodzielnie jeść, jest dla nich czasem pełnym nowych doświadczeń i odkryć. Dotykanie, wkładanie do buzi, próbowanie to są doświadczenia, które każde dziecko musi samo „przerobić”.

Poza tym sama nauka jedzenia sztućcami jest dla dziecka szalenie ekscytująca, bowiem ta podstawowa dla dorosłych umiejętność wymaga od dziecka nie tylko odpowiednich zdolności motorycznych, ale także sporych umiejętności koncentracji.

W jaki sposób niemowlęta uczą się jeść?

Tak więc nauka samodzielnego jedzenia jest dużym wyzwaniem motorycznym dla małych dzieci – trzymanie łyżki w dłoni, nabieranie nią jedzenia i używanie jej do przenoszenia jedzenia do ust we właściwy i „bezwypadkowy” sposób wymaga precyzyjnej koordynacji ruchów i sporej zręczności.

Tego wszystkiego maluchy mogą się nauczyć tylko wtedy, gdy mają dużo okazji do ćwiczeń. Dlatego też dziecko karmione nauczy się tego wszystkiego wolniej niż dziecko stale próbujące, jak to się robi.

Pozwól dziecku działać! – nie ma innej drogi do szybkiego zdobycia umiejętności samodzielnego jedzenia.

Poza tym niemowlaki i troszkę starsze dzieci uczą się przez naśladowanie, dlatego  tak ważne jest, aby stale mogły obserwować, jak jedzą inni. Gdy tylko maluch nauczy się siedzieć, trzeba mu pozwolić uczestniczyć we wspólnych posiłkach. Szalenie przydatne jest zatem wysokie krzesełko. Najmłodszy członek rodziny może się wiele nauczyć od reszty rodziny, nie tylko od mamy czy taty, ale także od starszego rodzeństwa.

Jak pomóc dziecku w nauce jedzenia?

• Po pierwsze – na każdym kroku zachęcaj swoje dziecko do tego, gdy tylko wykaże ono zainteresowanie samodzielnym jedzeniem, warto jest podać mu łyżeczkę dla niemowląt do rączki i zachęcać go do samodzielnego spróbowania jedzenia. Każde dziecko jest inne i nie sposób jednoznacznie określić, w jakim wieku malec powinien dostać swoje pierwsze sztućce. Niektóre dzieci wykazują zainteresowanie łyżeczkami i wszystkim, co jest związane z jedzeniem, bardzo wcześnie. Inne potrzebują czasu, by dojrzeć do nauki samodzielnego jedzenia. Nie warto więc wciskać dziecku do rączki plastikowych łyżeczek na siłę, lepiej poczekać kilka dni lub tygodni, aż brzdąc sam wykaże chęć naśladowania rodzica;
• Po drugie - wybierz odpowiednie potrawy, czyli takie, które maluch z łatwością może nabrać na łyżeczkę. Idealnie nadają się do tego bardzo miękkie kawałki gotowanej marchewki, drobny makaron i ugotowana kaszka;
• Po trzecie - nie zabieraj dziecku sztućców z rączki, nawet wtedy, gdy większość zawartości łyżeczki wyląduje na podłodze.

Pamiętaj!

Rozlewanie i rozrzucanie jedzenia jest częścią procesu uczenia. Tylko poprzez samodzielne jedzenie maluch może ćwiczyć złożone sekwencje ruchów, których opanowanie jest dla samodzielnego jedzenia niezbędne. Na wszelki wypadek warto kupić pierwszą łyżeczkę tuż przed rozpoczęciem rozszerzania diety niemowlęcia. Można ją położyć na stole, tuż przed dzieckiem, i pozwolić malcowi na zabawę łyżeczką, jeśli się nią zainteresuje. Pierwsze sztućce dziecka powinny być zatem lekkie i kolorowe, by przyciągały wzrok malca i by wywoływały pozytywne skojarzenia.

• Po czwarte - pozwól dziecku jeść rękami. Czy to dobry pomysł? Tak, to jest bardzo dobry pomysł! Ma to bardzo ważne znaczenie w procesie nauki samodzielnego jedzenia. Jeśli dziecko chce wziąć jedzenie do ręki, nie należy mu w tym przeszkadzać. Określenie „wziąć do ręki” nie jest tu przypadkowe. Dzieci używają zmysłu dotyku, aby przekonać się, czy jedzenie jest miękkie lub twarde, gorące lub zimne, płynne lub stałe. Jest to bardzo ważne dla ich rozwoju.

Część rodziców ma spore wątpliwości, czy pozwolenie niemowlęciu na jedzenie palcami ma jakikolwiek sens i uzasadnienie. Chwytanie pokarmu palcami ma na pozór niewiele wspólnego z trzymaniem w dłoni sztućców, a zdaniem niektórych mogłoby u malca utrwalić złe nawyki. Czy tak jest? Bynajmniej. Jedzenie palcami nie szkodzi dzieciom, a nawet jest wręcz pożądane, ponieważ stanowi ważny element w rozwoju ich funkcji motorycznych. Nie należy się obawiać, że dziecko, które nauczy się jeść palcami, nie będzie chciało wziąć do ręki sztućców.

Pamiętaj!

Każda zdobyta przez malca umiejętność, jest wstępem do nabywania kolejnej, bardziej złożonej i skomplikowanej, wymagającej większego wysiłku i koncentracji. Jeśli niemowlę nauczy się chwytać w rączki kawałki pokarmu, z pewnością będzie próbowało trafić nimi do swoich ust. Każda kolejna próba będzie przynosiła coraz lepsze efekty, dzięki czemu po pewnym czasie, gdy dziecko przyswoi sobie umiejętność trzymania łyżeczki i nabierania nią pokarmu, będzie ono potrafiło nakarmić się łyżeczką pełną jedzenia.

Co to jest BLW?

A teraz będzie coś nowoczesnego - BLW, czyli Baby-led Weaning (po polsku "Bobas Lubi Wybór").

Jest to metoda rozszerzania diety niemowlaka, zgodnie z którą dziecko od początku samo wybiera i je pokarmy stałe podawane w formie łatwych do uchwycenia kawałków. Metoda ta zakłada, że dziecko samo decyduje, co, ile i jak długo je. Pozwala mu to na samodzielne eksperymentowanie z różnymi smakami i konsystencjami. Metodę tę można wprowadzać zazwyczaj od ok. 6. miesiąca życia, gdy dziecko potrafi już samodzielnie siedzieć z podparciem i wykazuje zainteresowanie jedzeniem. 

Czym się charakteryzuje BLW?

• Samodzielność - maluch sam decyduje się na to, co chce zjeść z proponowanych mu produktów;
• Stałe pokarmy, nie papki - dziecko nie otrzymuje przetartych papek, ale pokarmy w formie stałej (ugotowane warzywa, owoce, kawałki mięsa);
• Samodzielne jedzenie -  maluch rozwija swą koordynację ruchową, chwytając jedzenie palcami;
• Stopniowe przejście - z czasem, w miarę nabywania umiejętności dziecko uczy się korzystać z tradycyjnych sztućców;
• Zaufanie i swoboda - metoda opiera się na zaufaniu do dziecka a w konsekwencji na pozwoleniu mu na wolny wybór podczas posiłków.

Na czy polega nauka jedzenia przy użyciu sztućców?

Najpierw łyżka, potem widelec, a na końcu nóż – maluch powinien uczyć się jeść zgodnie z tą zasadą. Podczas pierwszych prób idealnie sprawdzą się sztućce dla dzieci, takie jak miękka łyżeczka dla niemowląt z antypoślizgową rączką. Miękka końcówka łyżeczki chroni przed urazami wewnątrz buzi. Szersza i antypoślizgowa rączka zapewnia pewny chwyt w małej rączce. Dostępne są również zakrzywione modele, które ułatwiają przenoszenie jedzenia do buzi.

Widelec należy wprowadzić dopiero wtedy, gdy dziecko opanuje posługiwanie się łyżką. Model z zaokrąglonymi końcówkami jest doskonałym rozwiązaniem. Dopiero później przyjdzie czas na nóż. Większość dzieci jest w stanie jeść nożem i widelcem dopiero w wieku czterech lub pięciu lat.

Wyposażenie dziecka przydatne przy nauce samodzielnego jedzenia

Odpowiednie akcesoria mogą  ułatwić naukę samodzielnego jedzenia:

• łyżeczka;
• szeroki talerz
• śliniaczek – na rynku dostępne jest wiele wariantów śliniaków - od wersji z długim rękawem po śliniaki z tacką (łatwe do prania, zakładania i zdejmowania).

Akcesoria te mogą być ozdobione kolorami, wzorami i motywami, które dziecko lubi. W ten sposób od samego początku będzie ono zafascynowane używanymi przez siebie przyborami.