Maluchy używają go, by wyrażać nie tylko swoje potrzeby, ale także swoje emocje. Zanim dziecko nauczy się mówić, to właśnie płacz jest jego sposobem przekazywania informacji o tym, co czuje.
Maluchy płaczą z wielu powodów. Powodem płaczu może być głód, niewygoda, zmęczenie bądź tez potrzeba bliskości. Czasem płacz jest efektem silnych emocji, których dziecko jeszcze nie potrafi wyrazić słowami.
Nie trzeba się bać płaczu dziecka. Płacz dziecka trzeba zrozumieć, gdyż to właśnie zrozumienie płaczu pomaga rodzicom na adekwatne reakcje. Ważne jest, by nie bagatelizować płaczu, bo to nie jest oznaka słabości czy też próba manipulacji.
Płacz niemowlęcia jest naturalnym i nieuniknionym elementem rodzicielstwa, który często budzi niepokój i stres u świeżo upieczonych rodziców. Zrozumienie przyczyn płaczu jest kluczowe, aby skutecznie reagować na potrzeby malucha i zapewnić mu odpowiednią opiekę. Wyjaśnimy: czym jest płacz? Dlaczego dzieci płaczą? Jak pomóc płaczącemu maluchowi?
Czym jest płacz?
Płacz jest głównym sposobem komunikowania się z otoczeniem noworodków, niemowląt i małych dzieci. Najczęstszymi przyczynami płaczu dziecka są: głód, senność i niezaspokojona potrzeba bliskości. Zdarza się też, że płacz może być efektem silnych emocji lub też tzw. przebodźcowania.
Dziecko płacze, gdyż jest to jego podstawowy sposób komunikowania się z otoczeniem. Maluch płacze, żeby obwieścić otoczeniu, jakie są jego potrzeby, jakie odczuwa emocje i gdy odczuwa jakiś dyskomfort. Płacz malucha jest naturalnym mechanizmem, pomagającym mu przetrwać i zwracać na siebie uwagę opiekunów.
Trzeba pamiętać, że pozwalanie dziecku na wyrażanie swoich emocji poprzez płacz ma istotne znaczenie dla rozwoju dziecka. Dlatego też rodzice malucha powinni reagować na jego płacz z pełnym zrozumieniem i na bieżąco sprawdzać potrzeby dziecka.
Dziecko rodzi się zupełnie nieporadne i wymaga szczególnej opieki. Z czasem coraz lepiej daje sobie radę na świecie, ale wymaga zaopiekowania jeszcze przed długi czas. Na początku maluch nie wie, jak artykułować swoje potrzeby. Z tego powodu, jeśli odczuwa jakiekolwiek braki, czy też jakiś dyskomfort, głośno manifestuje to płaczem. Tak więc płacz dziecka ma wiele przyczyn i problem leży w tym, że jego rodzice muszą te potrzeby poznać.
Co może być przyczyną płaczu małego dziecka?
- Głód i mokra pieluszka - do głównych powodów niepokoju dziecka należy uczucie głodu lub dyskomfort, spowodowany koniecznością zmiany pieluchy. W takiej sytuacji płacz noworodka staje się głośny, gwałtowny, rytmiczny, o narastającym natężeniu. Płaczowi z głodu towarzyszy ssanie piąstek, obracanie główki w poszukiwaniu piersi mamy. Płacz taki ustaje dopiero w chwili zaspokojenia jego przyczyny, czyli głodu;
- Płacz ze zmęczenia, z braku snu - jeśli maluch płacze, a jest po jedzeniu, więc nie jest głodny, jest całkiem prawdopodobne, że chce mu się spać. Płacz z braku snu, ze zmęczenia jest cichy, monotonny i towarzyszy mu pocieranie oczu oraz ziewanie. Taki płacz ustaje po zaśnięciu;
- Płacz z bólu - płacz malucha jest nagły, ostry, przenikliwy, gwałtowny i nieprzerywany chwilami ciszy. Często towarzyszy mu napięcie mięśni, zaczerwienienie twarzy i nienaturalna pozycja ciała. Takie zachowanie dziecka wymaga szybkiej reakcji rodzica i konsultacji lekarza-pediatry. Płacz tego typu ustaje dopiero w momencie ustąpienia bólu;
- Płacz z nudy, z potrzeby uwagi - taki płacz jest łagodny, przerywany. Towarzyszy mu rozglądanie się malucha, szukanie wzrokowego kontaktu. Płacz ten z reguły ustaje, gdy tylko maluch otrzyma uwagę otoczenia.
Jak rozpoznać potrzeby dziecka po jego płaczu?
By nauczyć się rozpoznawać potrzeby malucha po jego płaczu, trzeba go uważnie obserwować. To nie jest takie proste, bo każde dziecko ma swój własny, unikalny sposób płaczu w różnych sytuacjach. Taki poznany „język płaczu” pozwala na szybką orientację, zrozumienie kontekstu sytuacyjnego i zaradzenie według potrzeb dziecka. Wskazówek dostarczają również czas i okoliczności płaczu.
Pamiętaj!
Płacz dziecka jest nie tylko wyrazem określonego dyskomfortu. Małe dziecko płacze również dlatego, że płacz ten jest regulatorem jego emocji i pomaga mu radzić sobie z docierającymi do niego z zewnątrz bodźcami.
Jak zinterpretować płacz?
Po pierwsze – obserwujcie dziecko i zwróćcie uwagę na ton płaczu i jego intensywność. Po drugie – zaobserwujcie mowę ciała dziecka. Po trzecie – weźcie pod uwagę porę dnia i ostatnie aktywności dziecka. Po czwarte – nie zapominajcie o indywidualnych cechach płaczu twojego dziecka i nade wszystko bądźcie cierpliwi!
O czym świadczy płacz niemowlaka przez sen?
Jeśli maluch płacze przez sen, istnieje duże prawdopodobieństwo, że właśnie wyrzyna mu się ząb, lub ząbki (zęby często wyrzynają się parami). W takim przypadku trzeba sprawdzić:
- czy dziecko ma rozpulchnione dziąsła?
- czy w ciągu dnia, gdy jest aktywne, wkłada piąstki do buzi?
- a może mocno się ślini?
A może maluch płacze, bo męczy go kolka?
Jeżeli maluszek płacze przy przewijaniu i podczas jedzenia, i nie można się doszukać jakiejś innej przyczyny tego płaczu, a dodatkowo całe jego ciało się napręża, możliwe, że dziecko cierpi na kolkę. To jest na szczęście dolegliwość czasowa, i z reguły mija w okolicach 4. miesiąca życia dziecka. Kolka wiąże się z dużym dyskomfortem, dlatego płacz z jej powodu jest intensywny.
Skuteczne sposoby reagowania na płacz dziecka
Szybka i adekwatna do przyczyny reakcja na płacz dziecka buduje i wspiera w nim poczucie bezpieczeństwa.
Od czego zacząć gdy maluch zaczyna płakać? Najpierw trzeba sprawdzić, czy zaspokojone są podstawowe potrzeby dziecka, to znaczy:
- Czy dziecko nie jest głodne?
- Czy potrzebuje zmiany pieluszki?
- A może jest mu za zimno albo zbyt ciepło?
Jeśli wymienione potrzeby dziecka są zaspokojone, powinno się przejść do innych sposobów uspokajania płaczącego malucha. Jakie to sposoby?
- Przytul i ukołysaj;
- Mów do dziecka łagodnym i spokojnym głosem;
- Jeśli jest taka możliwość, wyjdź z maluchem na spacer, albo przenieś go do innego pokoju, gdyż nowe bodźce odwrócą uwagę dziecka od przyczyny płaczu;
- Zaśpiewaj dziecku, jeśli potrafisz, zagraj mu coś, albo puść jakąś muzykę z nagrań.
Uwaga!
Regularne i przewidywalne odpowiedzi na płacz budują u dziecka poczucie stabilności i zaufania do mamy i taty. Przytulanie nie rozpieszcza! Przytulanie uspokaja! Dziecko potrzebuje czułości! Maluch, którego rodzic reaguje w mądry sposób na jego płacz, z czasem płacze coraz mniej! Ważne jest zatem, aby do płaczącego malucha podchodzić z sercem i z głową, czyli czule i rozsądnie. Każdy powód płaczu u dziecka jest dla niego ważny i każdy jest wołaniem o reakcję mamy, czy taty. Czasem wystarczy zwykły dotyk, czy też powiedzenie kilku słów.
Wskazówki dla rodziców
Reagujcie na płacz dziecka z cierpliwością i zrozumieniem. Pamiętajcie, że wasza spokojna obecność jest najlepszym lekarstwem na stres dziecka. Nie bójcie się przytulać i pocieszać - to buduje silną, emocjonalną więź, która będzie procentować w przyszłości.
- reagujcie szybko i adekwatnie do sytuacji;
- sprawdzajcie na bieżąco, czy podstawowe potrzeby dziecka są zaspokojone (głód, komfort, ból);
- w celu uspokojenia dziecka posługujcie się własnym dotykiem i łagodnym głosem;
- zmieńcie dziecku otoczenie, jeśli to jest potrzebne i możliwe;
- bądźcie konsekwentni w swoich reakcjach.
Popularne techniki uspokajania płaczącego niemowlęcia
Metoda 5S dr Harveya Karpa opiera się na naśladowaniu warunków, które dziecko znało z życia płodowego. Metoda ta obejmuje:
- zawijanie (Swaddling);
- układanie na boku (Side);
- szum (Shushing);
- kołysanie (Swinging);
- ssanie (Sucking).
Metoda białego szumu – oparta jest na kojącym działaniu dźwięków przypominających szum słyszany przez dziecko z macicy. Można użyć specjalnej aplikacji lub… włączyć suszarkę do włosów albo odkurzacz.
Masaż niemowlęcia – nie dość, że uspokaja, to jeszcze buduje więzi. Delikatne, rytmiczne ruchy pomagają dziecku się zrelaksować, a poza tym łagodzą kolki. Regularny masaż wspiera także rozwój układu nerwowego.
Kołysanie – uspokaja, relaksuje i wzmacnia więzi.
Podsumujmy
Dziecięcy płacz pełni kluczową funkcję w rozwoju emocjonalnym dziecka. Nie wolno jest o tym zapominać! Płacz nie jest tylko sposobem komunikacji, ale jest także mechanizmem regulowania emocji. Dzięki płaczowi niemowlę uczy się radzić sobie z frustracją, smutkiem, samotnością, czy też jakimkolwiek innym dyskomfortem.
Emocje dziecka i jego płacz są z sobą ściśle powiązane. Reagując na płacz, rodzice uczą dziecko, że jego uczucia są ważne i akceptowane. To właśnie staje się z czasem podstawą zdrowego rozwoju emocjonalnego dziecka i kształtowania jego poczucia własnej wartości.
